|
PŁAZY
|
|||||||||||||
Tekst:
|
Grzebiuszka
GRZEBIUSZKA Pelobates reprezentowana jest w Polsce przez jeden gatunek - grzebiuszkę ziemną Pelobates fuscus. Występuje ona w Europie środkowej i wschodniej, w Polsce spotyka się ją pospolicie, chociaż nigdy licznie, na nizinach, zwłaszcza w lasach i ogrodach. Preferuje tereny o glebach lekkich, piaszczystych, unika twardego podłoża. W rejonie WPN jest stosunkowo nieliczna, spotyka się ją w pobliżu śródpolnych oczek wodnych, m.in. na terenie wsi Rosochaty Róg, Królówek i Kaletnik.
Grzebiuszka jest niedużym płazem (około 8 cm długości) o stosunkowo dużej głowie i krępej budowie ciała. Pokryta jest gładką, cienką skórą, pozbawioną chropowatych, szorstkich gruczołów. Posiada natomiast rozmieszczone głęboko w skórze gruczoły, które przy podrażnieniu wydzielają w samoobronie substancję o zapachu czosnku, stąd też bywa czasem nazywana żabą czosnkową. Błony bębenkowe nie występują. Grzebiuszka jako jedyny z naszych płazów posiada pionową źrenicę oka. Charakterystyczne są również silnie wykształcone modzele piętowe (jasnożółte lub jasnobrązowe zgrubienia na zewnętrznej powierzchni pięt), dzięki którym grzebiuszka sprawnie zakopuje się w ziemi.
Ubarwienie grzebiuszki wykazuje dużą zmienność, ogólnie jednak strona grzbietowa przybiera kolor żółtoszary z dużymi, nieregularnymi plamami koloru ciemno-brązowego, brzuszna zaś ubarwiona jest kremowo. U samców brak jest rezonatorów i modzeli godowych, występuje jedynie owalny gruczoł na zewnętrznej stronie przedramienia.
Ze snu zimowego grzebiuszka budzi się w marcu lub na początku kwietnia. Na miejsce rozrodu wędruje nocą, przy czym, jeśli temperatura powietrza spadnie do 0°C, wędrówka zostaje zahamowana. Gody odbywają się w zbiornikach wodnych od marca do maja. Samce nawołują samice wydając pod wodą słabo słyszalne dźwięki. Godujące grzebiuszki są bardzo skryte - zarówno przed połączeniem się w pary, jak i potem przebywają na dnie stawu. Rzeczą u płazów niezwykłą jest to, że głosy godowe wydają zarówno samce jak i samice. Przy łączeniu się w pary samiec obejmuje samicę w pachwinach.
Skrzek w postaci skręconych rulonów długości od 0,4 do około 1 metra i grubości około 2 cm, przyczepiany jest do roślin wodnych, a czasem umieszczany bezpośrednio na dnie zbiornika. Jaja są z jednej strony ciemnopopielate, z drugiej jasnokremowe. Kijanki grzebiuszki są największymi spośród kijanek naszych płazów - osiągają długość 10-18 cm, choć po przeobrażeniu młode grzebiuszki mierzą jedynie 3-4 cm. Grzebiuszka zimuje na lądzie w wykopanej przez siebie norce. Dojrzałość płciową osiąga po 2-4 latach, żyje do 11 lat.
Pożywieniem grzebiuszki w okresie larwalnym są drobne, żywe i martwe zwierzęta, potem zaś poluje na dżdżownice, pająki i owady (w tym na stonkę ziemniaczaną).
Naturalnymi wrogami grzebiuszki są głównie: niektóre sowy, myszołów, lis i jeż.
Podstawową formą ochrony grzebiuszki jest ochrona jej miejsc rozrodu - niewielkich, śródpolnych oczek wodnych.
|
||||||||||||
|
|
|
